Angielski ogród(ek) na codzień.

Chester

Zauroczeni zdjęciami wspaniałych ogrodów, zamieszczanymi w albumach i magazynach o ogrodach, Wielka Brytania jawi się nam jako jeden wielki, niekończący się park krajobrazowy. Idealnie wypielęgnowany trawnik, barwne klomby, piękne zestawienia swobodnie rozrastających się bylin i traw ozdobnych jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki rosnące nawet pod koronami rozłożystych drzew i w ich cieniu. Do tego łąki narcyzów lub anemonów z wygodną ławką na pierwszym planie lub w tle. Tylko usiąść i rozmarzyć sie na dobre. Ach, jeszcze gąska, owieczka lub przynajmniej wiewiórka w pobliżu.

Czy to jednak jest prawdziwy obraz dzisiejszego angielskiego ogrodu? Czy przeciętny Brytyjczyk ma jeszcze czas i ochotę podtrzymywać wizerunek ogrodnika-pasjonata?

Zaglądniemy do małych i dużych ogródków przydomowych w Londynie, Manchesterze oraz kilku mniejszych miasteczkach. Zobaczymy też jak prezentują się przestrzenie tzw. publiczne, czyli te, z których korzystać może każdy. I korzysta!!!
Na początek zaczniemy łagodnie, sielskim obrazkiem z podmiejskiej dzielnicy Londynu.

Londyn, okolice Kew Garden.

Ot, po prostu, ład i porządek małym kosztem i z dużym wyczuciem. Ogródek raczej mini a samochód dopasowany do ogródka:)

Już na wstępie należy zauważyć, że przepięknie i zdrowo wyglądające rośliny tamtejsi ogrodnicy otrzymują właściwie "w prezencie". W prezencie od klimatu, który jest łagodny i wilgotny. Dość rzadko zdarzają się zimy z temperaturą poniżej zera a do tego nawet dwa razy dziennie potrafi popadać przelotny deszcz. Ten darmowy prysznic nie tylko podlewa, spłukuje również kurz i nabłyszcza. Dzięki takim naturalnym zabiegom większość roślin posiada piękny, zdrowy wygląd. Liście i kwiaty są wyraźnie większe i okazalsze. Nawet trawa jest bardziej zielona :). Stąd pochodzą przecież słynne "angielskie trawniki."

Przenosząc się do dzielnicy bogatych rezydencji, widzimy wyraźnie, że wraz ze stopniem zamożności właścicieli, ogrody pięknieją i są bardziej urozmaicone. Nie da się tego przeoczyć. Może to kwestia lepszego gustu lub wiedzy ogrodnika? Nie wiem.

Manchester

Jedno jest pewne. W takich miejscach zobaczymy naprawdę piękne, okazałe drzewa. Mają po sto, dwieście lat. Są wyznacznikiem bogatych dzielnic i pozycji właścicieli. Majestatyczne olbrzymy, często egzotycznych gatunków, szumią nad głowami kolejnych pokoleń. Nikomu nie przyjdzie do głowy pomysł ucięcia pnia w połowie, co często spotyka się, o zgrozo, w naszym krajobrazie. Im okazalszy osobnik tym lepiej? Na pewno inaczej. Jego miejsce w szeregu nie jest przypadkowe. Sąsiad ma tu równie dużo do powiedzenia do właściciel ogrodu. A sąsiad jest również znawcą, nie pozwoli sobie "zabrać" słońca.Te kwestie regulują także przepisy.

Dążenie do ideału uporządkowanego otoczenia bywa czasami zabawne. Oto przykład kilku kolejnych domów na tej samej ulicy Londynu. Następne zresztą wyglądały podobnie.

Gdyby nie różnice w kompozycji roślin, można by pomyśleć, że to ten sam dom, tylko samochody podjeżdżają różne. I najwyraźniej nikomu to nie przeszkadza. Takie tu panują zasady. Wolność Tomku ale w swoim domku.

Nie znaczy to, że Brytyjczycy boją się odmienności. Jest też ekstrawagancko. Oto angielski ogród minimalistyczny. Minimum zieleni.

Chester

Położony jest tuż przy dawnych murach obronnych miasta, w Chester. Żwirowa nawierzchnia nie została wybrana przez wzgląd na trudne warunki uprawy roślin. Raczej podyktowana wygodą i brakiem zapału do prac ogrodniczych. Położenie zobowiązuje, zrobiono więc porządek.

Chester

Zupełnym przeciwieństwem jest maleńki ogródek obok, gdzie pozwala się roślinom na wiele swobody. Duża różnorodność, biorąc pod uwagę, że nadal stoimy na tych samych murach.

Przenieśmy się teraz do kolejnych ogrodów. Już nie tak bogatych i niezbyt ekstrawaganckich. Po prostu mieszczańskich. Każdy skrawek ziemi obsadza się tu roślinami. Odważnie, nie bojąc się pająków, sadzi się kwitnące pnącza. Widać też wielkie przywiązanie do drzew. Mały ogródek to i drzewo jest małe. Starannie dobrany gatunek, który nie urośnie ponad dach i nie zabierze upragnionego słońca. Nie zagrozi też fundamentom. Wiele małych ogródków zdobią duże krzewy posadzone tuż przy ścianie frontowej. Przystrzyżone wyglądają jak małe drzewa. Ale ściana jednak stawia im opór i piękny okaz okazuje się tylko 1/2 krzewu "przyklejoną" do ściany. Zyskuje na tym jednak kompozycja ogródka. Na każdym kroku, zresztą, widoczne jest planowanie a nie chwilowy zapał.

Po miejskim rekonesansie czas wyruszyć na wieś.

Tu panuje znacznie większa dowolność i spontaniczność. Oczywiście dowolność ogrodowa a nie architektoniczna.

Jeśli wieś jest zabytkowa raczej nie ma szansy zbudować w niej domu małym kosztem. Trzeba liczyć się ze sporym wydatkiem, gdyż dom będzie musiał spełnić wiele wymagań aby nie zaburzać swym wyglądem charakteru całej wsi. Niech nas nie mylą sielskie dachy kryte słomą. To jest " sport dla dość bogatych".

Ostatnie zdjęcie zostało zrobione w małym miasteczku, którego nazwa uleciała mi z pamięci, było to jednak miasteczko nad kanałem żeglugowym. Takie kanały to tu nic nadzwyczajnego. Niezwykłe są natomiast pływające po nich "domy" z najmniejszymi mobilnymi ogródkami jakie widziałam.

Podróżowanie barkami mieszkalnymi to popularna forma turystyki. Wielu Brytyjczyków spędza tak wolny czas w weekendy oraz na emeryturze. Jak widać wielu zabiera w podróż choćby namiastkę ogródka. Często na dachu barki uprawia się zioła lub nowalijki, tak aby zawsze były dostępne świeże. A warunki mają one wyśmienite. Pełne słońce i woda w zasięgu ręki z konewką:).

Po tej relaksującej wycieczce kolejny powrót do miasta.
Wszystko, jak na razie, układa się w logiczną całość. "Angielski" ogrodnik nie jest przereklamowany. Zajrzyjmy więc do dzielnicy klasy średniej. I to niekoniecznie z tej najwyższej półki. Klasowość brytyjska nie ma sobie chyba równej. W każdej z trzech klas społecznych wyróżnia się przynajmniej kolejne trzy :). W dawnych czasach przynależność do którejś z nich można było poznać po ilości służby. Biedniejsi mieli służbę mało liczną, składającą się raczej z kobiet. Bogatszych stać było na opłacanie w tej roli mężczyzn.
Ale to dawne czasy. Dziś niższa klasa średnia zamieszkuje w domach, które my nazywamy szeregówkami. Jak się ma ogród przy takim domu?

To zależy kto w nim mieszka. Starsze pokolenie Brytyjczyków nadal lubi pracę w ogrodzie. Mają ją we krwi. W czasie II Wojny Światowej obowiązywały nawet przepisy nakazujące prowadzenie ogrodu warzywnego dla własnych potrzeb. I nie był to martwy akt prawny. Sumiennie kontrolowano jego wykonanie.
Obecnie, oczywiście, nakazu takiego nie ma. Coraz liczniejsi emigranci z różnych krajów, w tym z Polski, oraz ich potomkowie zasiedlają takie i podobne dzielnice. Trudno powiedzieć, że wszyscy kultywują zwyczaj uprawiania ogródka i dbania o otoczenie domu. Raczej obserwuje się zmniejszającą się wrażliwość w tym zakresie. Nie przypuszczam, aby ta sytuacja była wyspiarzom na rękę. Mocno obniża to wartość ich domów i szpeci dzielnicę. Wystarczy spojrzeć na kilka zdjęć poniżej.

Oczywiście nie są to przypadki najgorsze. Raczej standard tymczasowego zamieszkania. Ale coraz częściej zdarzają się w "ogrodzie" po prostu składowiska śmieci i niepotrzebnych urządzeń. Znamy to z własnych okolic? Brytyjczykom ten widok też nie jest obcy.

Nie jest też obca krasnalowa inwazja:). Zdjęcie poniżej nie zostało zrobione na zapadłej prowincji. To centrum Londynu! Sto metrów dalej wznosi się i opada potężny Tower Bridge!

Londyn, okolice Tower Bridge

W maleńkim ogródku wszystko jest maleńkie. Po zmroku maleńkie latarnie oświetlają ten mini krajobraz. Żyją tu plastikowe elfy, krasnoludki i ważki. To mini społeczeństwo skrywa się w cieniu ogromnej prawdziwej fuksji i kwiatów z folii. Zupełnie inny świat. Raczej wyjątek niż reguła, potwierdzająca umiejętność rozpoznawania przez twórcę kiczu od rzeczy dobrej jakości.

W parze z rangą i zamożnością dzielnicy idzie wygląd i jakość terenów zielonych użyteczności publicznej. Im dalej od centrum tym gorzej. Im mniejsza miejscowość tym lepiej wyglądają przeciętne ogrody przydomowe.

Ogromne parki miejskie Londynu przekształcone zostały, w większości, z majątków ziemskich arystokracji, która w obawie przed rewolucją, dobrowolnie przekazywała części swoich posiadłości mieszkańcom przeludnionych i biednych dzielnic. Podobnie rzecz miała się w innych miastach.

Green Park w Londynie

Na każdym trawniku, czy to będzie mały skwer czy park, w słoneczny dzień panuje tłok. Ta moda powoli wkracza również do Polski. Coraz rzadziej widzimy tablice z napisem "szanuj zieleń" lub "nie deptać trawników". Prawda jest taka, że trawnik lubi być deptany. Znacznie lepiej wtedy rośnie. Taka tablica wzbudziłaby na Wyspach rozbawienie. Bez wyjątku: młodzież, rodziny z dziećmi, pracownicy biur i studenci, siadają bez wahania na trawie. Czytają, jedzą, rozmawiają lub po prostu leniuchują.

Londyn

Jest jednak pewna "niewielka" różnica dla której ta moda będzie potrzebowała jeszcze sporo czasu na adaptację w takich krajach jak nasz. Są to mianowicie: psie kupy! Na angielskim trawniku po prostu ich nie ma. Dlatego właśnie ta elegancka dama z rodziną zamierza spocząć na trawie w przerwie uroczystości, w której bierze udział.

Oprócz rozległych, ukwieconych zieleńców uwagę przyciągają również przeróżne aranżacje kwiatowe. Dekorowane są ronda uliczne, pasy zieleni wzdłuż jezdni. I to nie raz do roku. Trwa ich nieustanna pielęgnacja i wymiana roślin przekwitłych. Nawet w biedniejszych dzielnicach wzrok przyciągają niewyobrażalnie barwne, wiszące kosze kwiatowe. Posiadają one automatyczne nawadnianie. Tam gdzie go brakuje, a deszcz jakimś trafem dłuższy czas nie pada, kosze zasilane są wodą z beczkowozu. Kwiaty wykorzystywane są również w reklamie firm, które nie mają nic wspólnego z ogrodnictwem.

Każdy zatrzyma na chwilę spojrzenie na ładnym bukiecie. Nawet jeśli stoi w oknie wystawowym optyka.

Na zakończenie wypada zająć się parkami historycznymi Wielkiej Brytanii.

Z historią sztuki ogrodowej związane jest nierozerwalnie pojęcie angielskiego parku krajobrazowego. Świat chętnie kopiował, stworzony przez tutejszych ogrodników i projektantów, wzorzec. Chyba nie ma kraju gdzie nie istnieje przynajmniej jedna, bardziej lub mniej udana, podobizna takiego parku.

Większość historycznych założeń pałacowo-parkowych i ogrodów historycznych, wchodzących dawniej w skład majątków ziemskich, obecnie udostępniona jest publiczności.

Abbey House

Pogarszająca się kondycja finansowa dawnych posiadaczy zamorskich kolonii i właścicieli ziemskich spowodowała przekazywanie (w celu pozbycia się zobowiązań podatkowych) części swoich majątków, założonej w 1894 roku przez trzech zapaleńców, organizacji "non profit"- The National Trust. Członkiem tej organizacji może zostać każdy kto wykupi kartę członkowską. W zamian uzyskuje darmowy wstęp do płatnych obiektów The National Trust. Dochód z kart to podstawowe źródło utrzymania potężnej dziś organizacji, która otrzymuje również liczne wpłaty od sponsorów.

NT liczy około 4 milionów członków (2010r.). Całkowity dochód w 2010 roku wyniósł 406 milionów funtów!!! Dzięki tym wpływom możliwe jest dbanie o dziedzictwo kulturowe Anglii, Walii i Irlandii Północnej. Dodatkowym wsparciem jest działalność około 60 000 wolontariuszy. Towarzystwo jest właścicielem lub zarządcą około 1,5% całkowitej powierzchni kraju. Z zazdrością, niestety, musimy przyglądać się tym skutecznym działaniom tamtejszego społeczeństwa. Członkostwo w The National Trast jest bardzo popularne. Po prostu "wypada" do niego należeć.

Bodnant

Dunham Massey

Trengwainton

Na zakończenie wycieczki po brytyjskich ogrodach i ogródkach zdobywamy pewność, że ogrodowa mania rozwija się tu nadal i zatacza coraz szersze kręgi. Dawniej był to przywilej bogatych. Obecnie wyedukowane ogrodniczo społeczeństwo przejęło pałeczkę i gdzie może sieje, kopie i pielęgnuje. A pomaga mu w tym sprzyjający klimat, czego dowodem może być zdjęcie poniżej.

Buddleja davidii (budleja Dawida) zwana również motylim krzewem, w Polsce lubiana ze względu na unoszące się nad nią motyle, jest na wyspach wszechobecna i mało kłopotliwa. Rośnie nawet na zaniedbanych dachach.