ŚREDNIOWIECZNE GRZĄDKI - Prieure d'Orsan - Francja

ŚREDNIOWIECZNY OGRÓD KLASZTORNY

Ciekawość dziecka, które jest w nas każe odkrywać świat ciągle na nowo. Okazuje się wtedy, że sporo rzeczy nie jest wcale taka, jak nam się dotąd wydawało.

Historia ogrodów pełna jest dawnych symboli, znaczeń, treści oraz elementów odczytywanych dziś bardziej lub mniej świadomie i nie zawsze prawidłowo. Czasem to, co czujemy intuicyjnie, choć na bakier z dostępną literaturą, okazuje się jednak prawdziwe. 


Nasze wyobrażenia o przeszłości kształtują również filozoficzne, estetyczne i kulturowe uwarunkowania. Jaki więc ponadczasowy przekaz niesie taka prosta konstrukcja ogrodowa, jak grządka wyniesiona ponad poziom gruntu?


Może to wydać się Wam zbyt naciągane, ale jeśli słyszę propozycję, stworzenia przy domu szachulcowym, którego architektura sięga czasów średniowiecza, wyniesionych grządek, to myślę sobie, że oto jest dowód na działanie intuicji. Z pewnością przyjdzie czas, kiedy współistnienie tych dwojga stanie się oczywiste, ale na razie takie jeszcze nie jest.

Niech więc ten wpis będzie to okazją do przyjrzenia się, jak taki średniowieczny ogród wyglądał. I nie na bazie starych rycin, lecz w czasach obecnych. Jako przykład jeden z kilku odmian ogrodów średniowiecza - ogród klasztorny.

Prieure d'Orsan - Francja

 

Miejsce akcji: średniowieczny ogród klasztorny (z 1107 roku) w d'Orsan k. Maisonnais, w Środkowej Francji. Ogród został odrestaurowany w latach 1992-2001.

Właścicielkami są Patrice Taravelle i Sonia Lesot. Architektki krajobrazu.

Obiekt jest pod nadzorem konserwatora zabytków.

Myli się ten, kto myśli, że średniowiecze to mroczne i smutne czasy. Owszem było to dawno, ale wcale nie było ono takie mrocznie i smutne jak dotąd sądziliśmy. Żywe symbole tamtych czasów, właśnie zwłaszcza w ogrodach, przetrwały i służą nam do dziś.

Prieure d'Orsan - Francja

 

Klasztor w d'Orsan jest jedynym takim założeniem na świecie. Ogród został skrupulatnie odrestaurowany na podstawie gobelinów, fresków i ilustracji.  

Celem rekonstrukcji nie było tworzenie kopii ogrodu, lecz współczesna jego wersja, z zachowaniem układu i atmosfery ogrodu średniowiecznego. Stworzono elementy charakterystyczne dla tamtych czasów: altany, łuki, ogrodzenia, sady, labirynty, ogród warzywny, ziołowy i różany (róż nie było wtedy znanych aż tak wiele). Na ścianach rozpięto jabłonie i winorośli.  Sposób użytkowania odbiega jednak od historycznego. Na przykład labirynt jest warzywny oraz z formowanych śliw. Ławy darniowe zastąpiono plecionymi siedziskami. Dawne partery kwiatowe obsiewa się zbożami lub sadzi warzywa.

Żywopłoty w kształcie absyd, naw, wież, i wieże z drewna, nigdy nie istniały. Pomimo tej zmiany, kładziony jest duży nacisk na symbolikę i harmonię ogrodu klasztornego. 

Uprawiany przez mnichów ogród był ziemskim obrazem Edenu. Otaczały go mury klasztorne, mające za zadanie odgrodzenie tego skrawka " boskiej" ziemi od reszty dzikiej i podległej chaosowi. Wydzielano w ten sposób świat porządku, podległy człowiekowi i religii.

Stosowano proste formy geometryczne, już wcześniej uważane za idealne: kwadraty i koła. Często wykorzystywano podział na "cztery". Liczba ta posiada wiele symbolicznych znaczeń. Cztery cnoty główne (roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i męstwo), cztery rzeki rajskie, czterech ewangelistów itd. Wszystkie te struktury geometryczne używane są przez architektów i projektantów do dziś dnia.





plan Prieure d'Orsan - Francja

Zbyt długo trzeba by pisać o symbolice tych ogrodów. Znaczenie miały nawet takie drobiazgi jak kolor. Róże w kolorze białym, różowym, czerwonym sadzono w ogrodzie Maryjnym, gdyż ten kwiat był jej poświęcony. Różowy kolor symbolizował połączenie bieli (czystości Dziewicy) i czerwieni (męki Chrystusa). 

Wykorzystywany w ogrodach, a zapożyczony z antyku (a może i jeszcze odleglejszych czasów), motyw labiryntu, miał przestrzegać kroczących nim mnichów przed pułapkami zastawionymi przez diabła. Idący labiryntem człowiek, miał przed sobą plątaninę dróg. Mógł błądzić i mylić się. To było ludzkie. Oglądany wszak z góry układ ścieżek, symbolizował bowiem boski plan w życiu człowieka. A odnalezienie prawidłowej drogi życia dla człowieka i dziś bywa trudne. 

Często w centrum tej labiryntowej konstrukcji, sadzono jabłoń na pamiątkę rajskiego drzewa życia.

Prieure d'Orsan - Francja

Prieure d'Orsan - Francja

 

W gospodarstwie średniowiecznym wszystko właściwie było symboliczne. Nawet biegający po ogrodzie drób. Niedawno przeczytałam, że w tych czasach najchętniej jadano ten dziko żyjący, czyli na przykład bażanty i przepiórki. Dlaczego? Były one uważane za bardziej "boskie". 

Ptaki te potrafią dotąd wzlatywać wyżej niż kury!

A wiadomo, że im wyżej, znaczyło tym  "bliżej Boga". 

Stąd przecież piękne, podparte przyporami, strzeliste katedry średniowieczne sięgające nieba...

....i pewnie też stąd, wyniesione do nieba średniowieczne grządki?

Pozdrawiam:)

                                                                                Ewa

zdjęcia: http://www.prieuredorsan.com/jardins/jardins.html#