SZTUKA PIELĘGNACJI STARYCH DRZEW - ARBORYŚCI

Krośnice koło Milicza. Kwiecień 2015r.

Arborystyka, to dziedzina o podstawach naukowych koncentrująca się przede wszystkim na zachowaniu drzew i krzewów w krajobrazie kulturowym, zazwyczaj w ogrodach, parkach i innych terenach zieleni. Została wyodrębniona jako osobna dyscyplina i jest dość ściśle powiązana z:

architekturą krajobrazu, 
dendrologią, 
ogrodnictwem,
leśnictwem, 
szkółkarstwem 
sadownictwem.

Jej kolebką są Stany Zjednoczone a za ojca współczesnej arborystyki uważa się Alexa Shigo, amerykańskiego biologa i fitopatologa. 

Krośnice koło Milicza. Kwiecień 2015r.

Kim zaś są arboryści i co właściwie robią?  

Można by powiedzieć, że pielęgnują drzewa, ale w pracy arborysta nie używa  słowa "pielęgnacja" starego drzewa. Mówi raczej o zapewnieniu bezpieczeństwa ludziom i ich mieniu w jego pobliżu. Pielęgnuje się bowiem drzewa młode. Starsze - otacza opieką.

Krośnice koło Milicza. Kwiecień 2015r.

Opieka nad drzewostanem może więc obejmować:

• cięcia pielęgnacyjne i usuwanie posuszu i jemioły
• korekty koron
• wzmocnienia mechaniczne, wiązania elastyczne (system Cobra i inne)
• zabezpieczanie uszkodzeń i ubytków
• ocena statyki i określenie wad budowy drzewa
• prace na drzewach pomnikowych i terenach pod opieką konserwatora zabytków
• ocena stanu zdrowotnego oraz zalecenia dotyczące pielęgnacji,
• identyfikacja patogenów i oddziałujących czynników abiotycznych,
• wycinki drzew, szczególnie w trudno dostępnych miejscach (wykorzystanie technik linowych)
• zabezpieczenie drzew na terenach budów, zabezpieczanie systemów korzeniowych
• frezowanie karpin

Krośnice koło Milicza. Kwiecień 2015r.

Badanie kondycji drzewa odbywa się często z użyciem specjalistycznego sprzętu diagnostycznego: 

Tomografia akustyczna z wykorzystaniem urządzenia Arbotom^TM. Arbotom to urządzenie, które umożliwia zobrazowanie wewnętrznego stanu drzew poprzez analizę zróżnicowania prędkości rozchodzenia się impulsów akustycznych; pozwala rozpoznać ukryte miejsca wypróchnień, niewidoczne ubytki i pęknięcia jak również ich rozmiary.

Dokładne badanie grubości ścian pnia wykonywane Rezystografem dające bardzo dokładne wyniki umożliwiające monitoring postępu rozkładu spowodowanego infekcją oraz przyrostu wtórnego na grubość kompensującego powstający ubytek.

Badanie stanowiska w obszarze systemu korzeniowego, ocena PH, zasobności dostępnych składników pokarmowych oraz stopnia zagęszczenia gleby w celu ustalenia jego wpływu na stan zdrowotny badanego drzewa oraz przygotowanie zaleceń pielęgnacyjnych.

Analiza mikologiczna, często laboratoryjna, pozwalająca na dokładne określenie gatunków grzybów, oraz rozpoznanie dalszego rozwoju infekcji mającego decydujący wpływ na statykę oraz stan zdrowotny.

Badanie obciążeniowe wykonywane w celu określenia odporności na złamanie lub wywrócenie pozwalające na diagnozę o pozostawieniu, stopniu koniecznej redukcji korony lub całkowitym usunięciu drzewa.

Krośnice koło Milicza. Kwiecień 2015r.

Krośnice koło Milicza. Kwiecień 2015r.

Wszystkie te zabiegi, badania i analizy wykonywane są dla sprawdzenia stanu drzewa i bezpieczeństwa ludzi, którzy w jego pobliżu mają przebywać. Spora część ludzi boi się dużych, starych drzew. Gdyby zastanowili się wnikliwie dlaczego, mogliby dojść do wniosku, że ten strach powoduje utrata kontroli nad czymś, co jest od nich większe. Może dlatego tak popularne jest cięcie, skracanie i miniaturyzacja drzew? Żeby je kontrolować?

Air Spade  foto

Tymczasem kontrola powinna dotyczyć warunków w jakich drzewa rosną. Głównie pogorszenie się tego właśnie czynnika powoduje ich zamieranie, przewracanie, usychanie a w konsekwencji utratę stabilności, konarów i systemów korzeniowych. 

Air Spade (w walizce na trawie), to urządzenia do rozluźniania i napowietrzania struktury gleby za pomocą sprężonego powietrza. Podłączone do kompresora, wyrzuca w powietrze nawet połówki cegieł. "Odgruzowane" w ten sposób systemy korzeniowe drzew pozwalają im prawidłowo funkcjonować. Do gleby dostaje się większa ilość powietrza i wody.

foto

Urządzenie powyżej, to urządzenie do badania gęstość gleby pod koronami drzew. Jest bardzo przydatne na terenie, gdzie odbywał się transport materiałów budowlanych ciężkimi samochodami dostawczymi lub operował inny sprzęt ciężki np. podnośnik koszowy w obrębie korony drzewa. oczywiście prawidłowe zabezpieczenia drzewa polega na wydzieleniu strefy wokoło pnia, w której taki sprzęt może się pojawić. Nie zawsze jednak te przepisy są wykonywane prawidłowo. Pamiętajmy, że drzewo poprzez korzenie oddycha. Ubita w ten sposób gleba staje się słabo przepuszczalna i nie jest w stanie zapewnić drzewu odpowiedniego przyswajania. Zaczyna więc ono powoli zamierać. 
Ponieważ przestrzeżenie w miastach kurczą się w szybkim tempie, pod duże drzewa wprowadza się na przykład place zabaw i parkingi, gdzie przebywają ludzie. Przebywają chętnie, bo miło jest pobyć w cieniu drzew w upalny dzień.
Zamierające w tym samym czasie po cichutku drzewo stwarza jednak dla nich spore zagrożenie. Tylko czy to jest jego wina?

pozorowanie naturalnego złamania konaru

pozorowanie naturalnego złamania konaru

pozorowanie naturalnego złamania konaru

pozorowanie naturalnego złamania konaru

W przypadku kiedy istnieje taka konieczność ocena stanu drzewa odbywa się przy wykorzystaniu technik linowych.
Arborysta dokonuje diagnostyki bezpośrednio w koronie, mając dostęp do każdej jego części. 

Metody wykonywania prac w koronach drzew są różne:
•praca na linach,
•praca z użyciem podnośnika koszowego,
•praca w drzewołazach przy montażu wzmocnień mechanicznych jest niedopuszczalna!. 

Drzewołazy są przeznaczone jedynie do użytku na drzewach zakwalifikowanych do wycinki.

Drzewołazy foto

Po ocenie stanu następuje pielęgnacja. I tu pojawia się problem. O ile diagnostyki nie podejmie się byle kto, o tyle do "pielęgnacji" jest już więcej chętnych. Niedopuszczalne jest wykonywanie prac pielęgnacyjnych przez firmy i ich pracowników bez odpowiednich kwalifikacji  do wykonywanej pracy. A tak dzieje się najczęściej. Usługi te notorycznie świadczą ludzie nie mający elementarnej wiedzy o budowie, funkcjonowaniu i biologi drzew. Często też taka "pielęgnacja" jest kompletnie zbędna i po prostu, zwyczajnie mówiąc, jest naciąganiem klienta. 

Jeśli już cięcia są potrzebne (co należy umieć ocenić) należy je wykonywać regularnie i etapowo, pod kontrolą Inspektora Nadzoru Terenów Zieleni, architekta krajobrazu, ogrodnika lub leśnika (jeśli nie traktuje on drzew jedynie jako materiału do wycinki). Bardzo często dobrym testem kondycji drzew są wichury. Na pozór zdrowe drzewa przewracają się jak zapałki  a te, których się obawiamy, ani drgną. Ocena, tylko wizualna, jest bardzo niedoskonała metodą.

Ogławianie drzew jest znane od dawna. Niektóre gatunki są  w stanie się "przyzwyczaić" do cięcia, jeśli robi się to umiejętnie i na młodych jeszcze osobnikach. Obecnie najczęściej prace te odbywają się w szkółkach. Nikt nie powinien ryzykować wydania sporych pieniędzy na zakup i pielęgnację drzewa a później stracić je na skutek nieumiejętnego przycinania. Mądrzej jest kupić gotowe, dobrze uformowane. Oszczędzi to w przyszłości wydatków na jego "naprawę" i uchroni przed zniszczeniami jakie może ono spowodować poprzez źle uformowana koronę.

Błędem jest też przenoszenie metod cięcia i formowania koron stosowanych w sadownictwie  na cięcie drzew dojrzałych. 

Tu obowiązują inne metody!

Staniszów Dolny - tragedia

Cięcia wierzchołków drzew i redukcja korony, takie jak te np. w Staniszowie Dolnym w dolinie Pałaców i Ogrodów, są świadectwem braku wiedzy.

Nigdy nie tnie się wierzchołka wzrostu! 
Chyba, że drzewo ma służyć za słup na gniazdo dla bociana.

Tak potraktowane drzewo nie odbuduje już korony i czeka je powolna śmierć.

  W żadnym przypadku całkowita ilość ciętych gałęzi nie powinna przekroczyć 30% masy pędów i liści.

Żerniki Wrocławskie :( - dramat

Obecnie obowiązującym trendem w sztuce pielęgnacji starych drzew jest takie ich "modelowanie", aby wyglądały jak najbardziej naturalnie. Jeśli gruby konar (a nie powinno się ciąć konarów grubszych niż 10 cm śr.) wymaga jednak przycięcia ze względów bezpieczeństwa ludzi lub statyki drzewa, pozoruje się umiejętnie naturalne złamanie. Przy pomocy, najlepiej ręcznej piły, którą można  łatwo dezynfekować, obcięty konar wygląda jak ułamany. Co widać na zdjęciach z prac arborystów powyżej. Jeśli stosuje się piły mechaniczne, to podstawowym problemem staje się właśnie ich dezynfekowanie. Bardzo łatwo przenoszą one choroby grzybowe z drzew zainfekowanych na zdrowe. 
   
Nie traktuje się również wypróchniałych pni drzew jak bolących zębów. To już historia. Nie uzupełnia ubytków "plombami" z cegieł i betonu oraz nie "czyści" do "żywego" drewna... zasłaniając raczej powstałe wypróchnienia przed wrzucaniem do nich śmieci, którego kontynuacją jest najczęściej - podpalenie. Drzewo z wypróchniałym pniem może bardzo dobrze przewodzić substancje odżywcze i żyć jeszcze dziesiątki lat. 

Czasem taka zasłona może być bardzo pomysłowa.

foto

Le Haye-de-Routot, France. foto

Na koniec pozostaje nam życzyć sobie takiego traktowania drzew jakie ma miejsce na przykład w Wielkiej Brytanii, gdzie stare drzewa są otoczone ogromną sympatią społeczeństwa. Jak to, 160-letnie, w Kew Garden.

Royal Botanic Garden Kew, foto

Royal Botanic Garden Kew, foto

....lub te w Stanach, przenoszone w nowe miejsce.

  stąd 

Jeśli kochacie naturę polecam film o drzewach  do obejrzenia w kinach lub na YouTube.

"BYŁ SOBIE LAS"  

 Pozdrawiam:)

ewa

POST O PRZESADZANIU DUŻYCH DRZEW - TU
więcej informacji o arborystach z Wrocławia TU

DUŻE DRZEWA W TRADYCJI -POST